(A)salto de Mato

Tiña ouvido deste crego tan espelido, de andar lizgairo e verbo fluído. Eu era un mozo universitario cando me asaltou a música de J. Cabodevila con toda a vea racial da miña estirpe. Chegoume polo canto e a guitarra de Antón Crego de Burela, de Afonso Fernández de Chantada e de Antón Castro, meus colegas herdeiros daquela voz rebelde que
tanto valor lle daba á nosa forma de vida.

Logo fun ao seu encontro cando guiaba a unha guerrilleira comunista na derradeira viaxe polo mundo dos vivos. Caía a folla naquela tarde serea en Miranda. Era por Santos, no 89. Tiña a faciana lúcida dun teólogo liberador e a mansedume dun pastor. Ao Padre Mato noteille a limpeza do sangue campesiño, enxoito como un arador. Inmortalicei aquela hora en que lle deu terra á miña veciña Henriqueta Otero coa quentura da poesía, á sombra da bandeira tricolor que envolveu a María Dolores, a Pasionaria lucense. Regresei caviloso («Veñan os homes rexos e fortes, cos ollos limpos, traballadores...»). Pronto entendín que o Padre Mato despedira a Ribona de Miranda, a secretaria de Dolores Ibárruri, coa mesma dignidade con que outrora o sacerdote de Paradela protexera do terror á miliciana de Castro Verde. E comprendín o pouco que nos separan as ideas cando sobra corazón.

Co tempo, fóiseme cruzando na vida a salto de mata, (a)salto de Mato. Desprendía unha albura sen mácula daquela mesta cabeleira branca, e tiña a ollada vivaz do home de mundo que te rastrexa por dentro e co que acabei conxeniando cando repousaba á beira dun longo e vello Camiño, ese vieiro no que ostenta a visión máis humanista, como un home de campo xebrado da moderna deriva mediática, a cavilar co poeta: «Es bien cierto que si los trigos no se muriesen de ausencia, el labrador de nuestros días trocaría gustoso su ayada por el bordón, la concha y los emblemas del peregrino».

Resultado da máxima bíblica pola cal a sabedoría do home ilumina o seu rostro e muda a dureza do seu semblante, o Padre Mato posúe un vasto coñecemento sobre a nosa posición colectiva no cosmos, do que emerxe un estilo retórico proclive á composición na substantivación máis transcendente, sabéndose acompañar da dialéctica que nace do
compromiso cos desterrados e a cultura popular, abrazando o Graal e a tradición no cumio dos montes do Cebreiro, contra a ventoeira da clerecía que renega da liturxia galega e da fala dos seus: «Mirade pra diante, sempre sen medo, mozos e mozas, nenas e nenos...».

Por algo lle din Xesús. (Mato por duplicado. Mato sen cercas nin donos, por ser pai de todos. Doce, dado e retranqueiro. Pequeno como as herbas da matogueira, humilde, bravío ás veces, que avanza teimudo, libre e desafiante «anque choren os campos nas orfandades»). Atoparédelo animando as panxoliñas montañesas ou no brindo regueifeiro dalgún filandón. Sempre coa mensaxe esperanzada que orientou o cerne da súa valente traxectoria vital: «No fondo da ialma do noso pobo, latexa a forza dun mundo novo».

Por iso lle queremos cantar.