Por sorte alí estabas ti

Cando coñecín a Xesús, eu tiña case vinte anos. Dos do ano 71. Ávidos de todo. Necesitados de nada. Eu vino maior, dos que había que tratar por vostede. El dirixía un coro de rapazas con uniforme e minisaia. Eu, cunha guitarra, cantáballe á ilusión.

Propúxome entrar nese coro como solista. Abordoume desa maneira que ten el, coma se te coñecese de toda a vida: con confianza. E emprazoume para outubro. Isto era a mediados de xuño. Cruzamos poucas palabras pero xa quedei enredado por unha amizade que perdura e que nunca sufriu ningún quebranto. O inverno que veu despois daquel outubro da cita previa foi o comezo de moitos anos de apoio, consellos, ensinanzas e amizade e sobre todo de: liberdade.

Nese inverno do 71 sumamos a aquel coro un fato de mozotes de Lugo, que dun xeito nada ortodoxo, comezamos a cantar e a soñar xuntos. E o soño perdura como a amizade.

É curioso como é de chafullas. Nunca impuxo os seus criterios. Nunca nos tentou convencer de nada. El cría... cre, no Vaticano II. Vaia. El cre en Cristo. El é cura cunha mestura de aldeán e ilustrado. Nós eramos uns bárbaros na nosa alegría. Destemidos pola confianza que daba a idade madura del. Coa súa liberdade e amparo bebemos pobo, bebemos música tradicional, bebemos madurez e afianzamos xenerosidade. Esa que levan os vinte anos e que moitas veces non ten ocasión de materializarse en amor sinxelo pola xente.

O soño que levabamos no peito e na ilusión tomou corpo na canción e fíxose revolución, contestación ó opresivo mundo que nos vivía. E comezamos a tomar posicións naquel Lugo de primeiros dos setenta no que a nosa inxenuidade nos puido levar a escacharnos contra da muralla do franquismo que nós non percibiamos na súa dureza porque Mato estaba alí, con nós. Dándonos o refuxio necesario para crérmonos máis fortes e cheos de razón do que en realidade eramos.

Pero o grande mérito de Mato é que nunca se fixo protagonista dese soño. El mostrounos o pobo levándonos polas aldeas, mostrounos ós marxinados, permitiunos tocar realidade. Foinos abrindo o seu evanxeo sen asustarnos, sen ferirnos, facéndonos sentir libres e protagonistas.

Non é fácil admitir ós vintepoucos anos que unha cousa é predicar e outra dar trigo. Na mente todo estaba claro. Tumbar ó monstro e facer unha revolución social e política idílica, utópica. Na inxenuidade dos vintepoucos anos era factible...

E el propúxonos Auxilia. Algo que en principio cheiraba a cera e auga bendita, a caridade trasnoitada. Pero a Mato, ó amigo, non se lle negaba nada. E así aprendemos que para buscar e impoñer xustiza é preciso esforzo. Con el visitei aldeas e familias con diminuídos físicos, dinlles clases particulares, fun ás colonias de verán  e compartín esa súa pequena revolución. E o noso soño tocou terra e fíxonos ver que é o día a día o que materializa os anacos de revolución que logo permanecen no tempo e que non nos poden roubar.

Cantas oíu por culpa nosa. Cantos sambenitos lle vestiron... Comunista, upegallo, tolo... Ten o corpo cosido a puñaladas. Uns déronllas porque andaba de máis. Outros porque lles parecía que andaba de menos. Outros porque se fixeron adultos canda el e non souberon diferenciar o trigo da palla. Estas últimas foron as que máis o mancaron porque foron dos que se dicían amigos seus. Pero non lle doen. Eu sei que  non acocha rancor. Dá igual. El é cura. Ten unha fe inmensa, envexable. E ten unha porta aberta sempre. Non fai falla petar para pedir axuda. Sempre ten a man tendida.

Fuxan naceu con el, canda el e por el. A música galega que Fuxan cantou ensinóunola el, péselle a quen lle pese. A conxunción do soño coa realidade daquela música é obra del. O diñeiro e o apoio necesario para botar a andar Fuxan viñan del. El remexía, el buscaba concertos polas aldeas e empapábanos de pobo. E cando algún de nós falaba alto, el calaba. El non saía na foto. Permitídeme. Era o marco da foto. O que fisicamente termaba da fotografía.

E aí está. Fisicamente igual. Se cadra un pouco máis nevado. Vaia... bastante máis nevado. Eu sei que ten o soño e a fe intactos coma hai 37 anos, cando o coñecín. E seguimos compartindo soños. Algúns daquel tempo xa non comparten. Son os que lle teñen medo á permanencia do soño...

Eu vou aproveitar estas pobres palabras para proclamar ós catro ventos que Xesús  Mato ten a grande responsabilidade de propiciar Fuxan os Ventos, de facer a base sólida e necesaria para que Fuxan emerxese. E non falo só no apartado musical, senón dese inmenso amor que destila pola Patria na carne dos seus fillos. Os que o coñecemos ben sabemos que sabe un mundo de música galega. Xa sei que isto pode estrañar a moitos que beben na crónica oficial dos anos do renacer da música galega, a crónica dos que non a viviron dende dentro ou dos que esquecen para acocharen as súas miserias daqueles tempos. Pero os que fomos coprotagonistas sabemos que non é como se conta senón como estou dicindo.  E eu débolle música, moita música, mil e mil consellos e ensinanzas de harmonía, de composición e de liberdade, e o reencontro coa cultura en xeral e coa música do meu País, a afección a recoller e a valorar as cancións da xente do común e por extensión a etnografía e o orgullo de estar no mundo como galego, cousa que aprendín del pouco a pouco. E non podo esquecer a grande aprendizaxe que supuxo na miña vida ter compartido Auxilia, o saber valorar o moito que un ten cando ten o normal, o de case todos... E tamén que nesas andanzas das colonias de verán de Auxilia coñecín á miña compañeira, padriño da nosa voda. E...

Saudiña Xesús. É un honor ser teu amigo. É unha gozada vivir no teu tempo. Foi un luxo aprender de ti tanta vida, tanta tenrura, tanto amor. Grazas polas túas contradiccións, polo teu falar apurado que non sei como Deus te entende. A min cónstame que si.